Dikkat eksikliği yaşayan çocukların ebeveynleri olarak onlara güvenin. Onlardan geri dönütlerde fazla beklentiye girmeyin, yük hissettiklerinde başarısızlık kaygısı daha da artacaktır ve başarısızlık kaçınılmaz olacaktır. Onların ilgi alanlarını tespit edip oraya yönlendirmek ve onları negatif durumlara itmemek örneğin tembel pasaklı gibi ithamlarda bulunmamak onları başarılı olmalarına daha yakın olmalarını sağlayacaktır.
Dikkat eksikliği, genellikle Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olarak adlandırılan bir durumdur. Bu durumda, bireylerin dikkatleri kolayca dağılabilir ve uzun süreli dikkat gerektiren görevlerde zorluk çekebilirler. Dikkat eksikliği, birçok farklı belirti ile kendini gösterebilir, ancak en yaygın belirtileri şunlardır:
Dikkat süresinde azalma: Bireyler, ilgi gerektiren görevlere yoğunlaşmakta zorlanabilirler ve dikkatleri kolayca dağılabilir.
Hareketlilik: Bireyler, sürekli hareket etme ve yerinde duramama eğiliminde olabilirler.
İmpulsivite: Bireyler, düşünmeden hareket etme eğiliminde olabilirler ve sonuçları düşünmeden davranabilirler.
Organizasyon ve planlama becerilerinde zorluk: Bireyler, görevleri organize etme ve zamanı yönetme konusunda zorluk çekebilirler.
Okul ve iş performansında düşüklük: Bireyler, okulda veya işte performanslarında düşüklük yaşayabilirler.
Dikkat eksikliği, belirtileri açısından oldukça çeşitlidir ve her bireyde farklı şekilde görülebilir. Bu nedenle, doğru bir değerlendirme ve teşhis yapılması ve bireye özel bir tedavi planı hazırlanması önemlidir. Tedavi planı, bireysel danışmanlık, davranış terapisi, ilaç tedavisi ve eğitim desteği gibi farklı yöntemleri içerebilir.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), hiperaktivite, dikkat eksikliği ve dürtüsellik gibi belirtilerle karakterize edilen bir nörogelişimsel bozukluktur. Bu bozukluk, genellikle çocukluk döneminde başlar ve yetişkinlikte de devam edebilir.
DEHB, dikkat eksikliği ve hiperaktivite olmak üzere iki temel alt tipi vardır. Dikkat eksikliği alt tipinde, bireylerin dikkat süresi kısadır ve dikkatleri kolayca dağılır. Hiperaktivite alt tipinde ise bireylerin hareketliliği yüksektir, yerinde duramazlar ve sürekli bir hareketlilik içindedirler.
DEHB'nin belirtileri arasında şunlar yer alabilir:
• Dikkat süresinde azalma
• Hareketlilik
• İmpulsivite
• Organizasyon ve planlama becerilerinde zorluk
• Okul ve iş performansında düşüklük
DEHB teşhisi, bir klinik değerlendirme ile konulabilir. Tedavide, bireysel danışmanlık, davranış terapisi, ilaç tedavisi ve eğitim desteği gibi farklı yöntemler kullanılabilir. İyi bir tedavi yaklaşımı, bireyin yaşına, belirtilerinin şiddetine ve diğer faktörlere bağlı olarak belirlenmelidir.
Dikkat Eksikliği Belirtileri
Dikkat eksikliği belirtileri, genellikle Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olarak adlandırılan bir durumdur. Bu durumda, bireylerin dikkatleri kolayca dağılabilir ve uzun süreli dikkat gerektiren görevlerde zorluk çekebilirler. Dikkat eksikliği, birçok farklı belirti ile kendini gösterebilir, ancak en yaygın belirtileri şunlardır:
Dikkat süresinde azalma: Bireyler, ilgi gerektiren görevlere yoğunlaşmakta zorlanabilirler ve dikkatleri kolayca dağılabilir.
İş yapmada zorluk: Bireyler, özellikle uzun süreli işlerde veya ayrıntıları gerektiren işlerde zorluk çekebilirler.
Düşük motivasyon: Bireyler, ilgi duymadıkları veya sıkıcı buldukları işlere karşı düşük motivasyona sahip olabilirler.
Unutkanlık: Bireyler, sık sık şeyleri unutabilirler veya önemli tarihleri veya randevuları hatırlamakta zorluk çekebilirler.
Kolayca dikkat dağılması: Bireyler, çevrelerindeki uyarıcılara kolayca dikkatlerini verirler ve odaklanmalarını zorlaştırırlar.
Organizasyon ve planlama becerilerinde zorluk: Bireyler, görevleri organize etme ve zamanı yönetme konusunda zorluk çekebilirler.
Dikkat eksikliği belirtileri oldukça çeşitlidir ve her bireyde farklı şekilde görülebilir. Bu nedenle, doğru bir değerlendirme ve teşhis yapılması ve bireye özel bir tedavi planı hazırlanması önemlidir. Tedavi planı, bireysel danışmanlık, davranış terapisi, ilaç tedavisi ve eğitim desteği gibi farklı yöntemleri içerebilir.
Dikkat Eksikliği Testleri
Dikkat eksikliği, çocuklarda ve yetişkinlerde sık rastlanan bir sorun olduğu için birçok test ve ölçek geliştirilmiştir. Bu testler, dikkat eksikliği belirtilerini değerlendirmek, teşhis koymak ve tedavi planı hazırlamak için kullanılır. Aşağıda, en yaygın kullanılan dikkat eksikliği testlerinden bazıları verilmiştir:
Conners Dikkat Testi: Bu test, 6 ila 14 yaş arası çocuklarda kullanılır ve dikkat eksikliği belirtilerini değerlendirir.
TOVA (Dikkat Performansı Testi): Bu test, çocuklarda ve yetişkinlerde dikkat eksikliği belirtilerini değerlendirir ve dikkat dağıtıcı etkilere karşı dayanıklılığı ölçer.
WISC-IV (Wechsler Çocuk Zeka Ölçeği): Bu test, çocukların bilişsel işlevlerini ve dikkat eksikliği belirtilerini değerlendirir.
NEPSY-II (Çocuk Nöropsikolojik Değerlendirme): Bu test, çocukların bilişsel işlevlerini, duygusal ve sosyal becerilerini değerlendirir.
Brown ADD Scales: Bu test, yetişkinlerde dikkat eksikliği belirtilerini değerlendirir ve işlevselliklerini ölçer.
Bu testlerin yanı sıra, dikkat eksikliği teşhisi koymak için psikologlar, psikiyatristler ve nörologlar tarafından kullanılan diğer yöntemler de vardır. Ancak, bu testlerin her birinin belirli özellikleri ve kullanım alanları vardır ve testi yapan kişi, testi doğru bir şekilde yorumlamak için özel bir eğitim almış olmalıdır.
Dikkat Eksikliği Olan Çocuğun Özellikleri
Dikkat eksikliği olan çocuklar genellikle şu özellikleri gösterirler:
Dalgınlık: Çocuklar, özellikle de ilgilendikleri konular dışında, çabuk dikkatlerini kaybedebilirler. Görevlerini tamamlamakta zorluk çekebilirler ve sık sık unutkanlık yaşayabilirler.
Hiperaktivite: Çocuklar, hareket halinde olmayı seven, yerinde duramayan bir davranış sergileyebilirler. Sürekli olarak hareket eden, el ve ayaklarını sallayan, sık sık yer değiştiren ve konuşmaktan çekinmeyen çocuklar hiperaktivite belirtileri gösterirler.
İmpulsivite: Çocuklar, düşünmeden hareket edebilirler. Karar vermeden önce düşünmek yerine, aniden davranış sergileyebilirler. İmpulsif davranışlar, özellikle okulda ve sosyal ortamlarda sorunlara neden olabilir.
Düşük akademik performans: Dikkat eksikliği olan çocuklar, okulda zorluklarla karşılaşabilirler. Görevlerini tamamlayamama, ödevlerini unutma veya tamamlamama, okuduğunu anlamama ve sınavlarda kötü sonuçlar alma gibi sorunlarla karşılaşabilirler.
Sosyal uyumsuzluk: Çocuklar, dikkat eksikliği nedeniyle diğer çocuklarla ilişkilerini sürdürmede zorlanabilirler. Arkadaş edinme, oyun oynama ve sosyal ortamlarda uyum sağlama konusunda zorluk çekebilirler.
Bu özellikler, dikkat eksikliği olan tüm çocuklar için geçerli olmayabilir. Her çocuğun kendine özgü belirtileri ve ihtiyaçları vardır. Ancak, bu özelliklerin bir veya daha fazlası, çocuğun dikkat eksikliği sorunu yaşadığını düşündüren işaretler olabilir.
Dikkat Eksikliği Neden Olur?
Dikkat eksikliği, farklı faktörlerin birleşimi sonucu ortaya çıkabilir. Bunlar arasında:
Genetik faktörler: Dikkat eksikliği, kalıtımsal faktörlerden kaynaklanabilir. Bazı araştırmalar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun, ailelerinde benzer problemleri olan çocuklarda daha sık görüldüğünü göstermektedir.
Beyin kimyası: Dopamin, norepinefrin ve serotonin gibi beyin kimyasalları, dikkat, odaklanma ve dürtü kontrolü üzerinde etkilidir. Bu nörotransmitterlerin düzeyindeki dengesizlikler, dikkat eksikliği sorunlarına neden olabilir.
Prematüre doğum veya düşük doğum ağırlığı: Bazı araştırmalar, prematüre doğum veya düşük doğum ağırlığı gibi erken doğum faktörlerinin, dikkat eksikliği sorunlarına yol açabileceğini göstermektedir.
Beyin yaralanmaları veya enfeksiyonlar: Beyin yaralanmaları veya enfeksiyonlar da, dikkat eksikliği sorunlarına neden olabilir. Özellikle çocukluk döneminde geçirilen beyin enfeksiyonları, beyin hasarına yol açarak dikkat eksikliği belirtilerine sebep olabilir.
Çevresel faktörler: Çevresel faktörler de dikkat eksikliği sorunlarına neden olabilir. Çocuğun yaşadığı stresli durumlar, beslenme düzeni, uyku düzeni, aile ilişkileri, eğitim ortamı gibi faktörler, dikkat eksikliği belirtilerini tetikleyebilir.
Dikkat Eksikliği Nasıl Anlaşılır?
Dikkat eksikliği olan bir kişinin belirtileri şunlar olabilir:
Dalgınlık: Konuşulanlara ya da yapılan işe odaklanamama, hayal aleminde dolaşma.
Sürekli hareket: Dürtüsellik, sabırsızlık, yerinde duramama.
İşleri bitirememe: Yarım bırakılan işler, projeler, ödevler.
Detaylara dikkat etmeme: Hataların ya da yanlışların farkına varmama.
Organize olamama: Çevredeki dağınıklığın ya da zaman yönetimindeki sorunların farkında olmama.
Unutkanlık: Rutin işleri, randevuları, eşyaları unutma.
Sosyal becerilerde zorluk: İletişimde, arkadaş edinmede, kurallara uyumda sıkıntılar yaşama.
Derslerde başarısızlık: Okulda başarısızlık, notlarda düşüş, ödevleri tamamlamakta zorlanma.
Dikkat eksikliği olan bir kişi, bu belirtilerin birkaçını ya da hepsini gösterebilir. Bu belirtiler, yaşamın farklı alanlarında ortaya çıkabilir ve çocukluk çağından yetişkinlik dönemine kadar devam edebilir. Ancak dikkat eksikliği tanısı konulabilmesi için bir uzman tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.