Zeka Geriliği

Zeka Geriliği

Zeka geriliği, zihinsel işlevlerin ve kavramların sınırlı olması nedeniyle, sosyal ve pratik uyumsal davranışların her ikisinde de anlamlı kısıtlılıkların bulunduğu bir yetersizliktir. Zeka geriliği, genellikle doğum öncesi, doğum sırası veya doğum sonrası dönemde ortaya çıkan beyin hasarı veya genetik nedenlerden kaynaklanabilir. Ayrıca, çocukluk döneminde maruz kalınan zehirli maddeler, enfeksiyonlar, yetersiz beslenme veya kötü yaşam koşulları da zeka geriliğine neden olabilir. Zeka geriliği, ağırlık derecelerine göre (ağır, orta ve hafif) sınıflandırılabilir ve belirlenen zeka testlerine göre değerlendirilebilir. Amerikan Zekâ Geriliği Birliği (AAMR) zeka geriliği tanımı, "Zihinsel Gerilik durumu, zihinsel işlevler ve kavramlar, sosyal ve pratik uyumsal davranışların her ikisinde görülen anlamlı sınırlılıklar olarak tanımlanan bir yetersizliktir. Bu yetersizlikler 18 yaşından önce başlamaktadır. Zekâ Geriliği, ağırlık derecelemelerine göre ağır-orta-hafif olarak sınıflandırılır. Bu sınıflandırmalar belirlenen zeka testlerine göre yapılır." şeklindedir.

Zeka Geriliği bireyin beceri kabiliyetlerinin, yeteneklerinin yaş ortalamasının altında  ve standart eğitim sisteminin veya sosyal çevrenin istediklerini karşılayamaması veya bu konuda eksiklik ortaya çıkmasıdır. 18 yaş altı çocukların birebir iletişimde veya sosyal çevre ile gösterdiği iletişimde , dil gelişiminde, kaba ve ince motor gelişiminde, el ve göz koordinasyonu, işitsel ve görsel tepki gibi tüm gelişim alanlarında genel olarak yavaş veya durmaya yakın kadar gelişmelere gözlemlenebilir. Zihin geriliği doğumdan sonra ilk 6 ayda tespit edilebildiği ve Ağır Mental Gerilik olarak adlandırılır veya fiziksel, nörolojik bulgularda herhangi bir geriliğe rastlanmadığı için okul çağına kadar tespit edilemeyebilir. Umut Işığı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi, zeka geriliği testleri yapılarak en uygun eğitim ve rehabilitasyon planı yapılmaktadır. 

Zeka geriliği belirtileri, doğumdan sonraki aylarda çocuğun memeyi yakalayamaması veya emme reflekslerinde yetersiz kalması, veya çevreden gelen işitsel uyarılara tepki vermemesi veya görsel tepkilere karşılıksız kalması, ilk evrelerde ki zihinsel evrelere tanının konulması için olan belirtileridir.

Bebeklerde zeka geriliği belirtileri emekleme ve oturma çağının başlaması ile ki bu süre 6 aylık ve sonrası sürece denk gelen zaman diliminde; oturma, veya oturduğu yerden yana kaykılıp düşme, yürüme gecikmesi, bir sonraki yaş grubunda belirtilerdir.
Çocuklar kendi aralarında değişkenlik göstererek ama genel olarak 2-3 yaşlarında konuşmaya ve anlamlı basit cümleler kurmaya başlarlar. Bu süreçte çocukta bu eylemlerde yavaşlık veya bu eylemleri yapamama durumu varsa  bu yaş grubunun da temel belirtileridir.

Son olarak okul yaşına gelmiş olan 4-6 yaş grubu çocukların öğrenme güçlüğü çekmesi veya yaşıtlarından daha yavaş öğrenim gelişimi göstermesi buna ek olarak sosyal çevre ve okul arkadaşları ile uyum sağlayamaması onlar ile iletişim kuramaması zayıf ilişkilerle sınırlı kalması, zihinsel gerilik belirtisi olarak kabul edilir.
Zihinsel  gerilikte pek çok davranışsal bozukluklar ortaya çıkabilir. Ve bunan yanında bazı psikiyatrik problemler ortaya çıkabilir örneğin agresivite  diye adlandırdığımız saldırganlık, karşı koyma, dikkat eksikliği, kendine zarar verme depresyon, öfke patlamaları.

Bu sürecin en önemli kısmı erken tanı koymaktır, erken tanı sayesinde rehabilitasyon süreci hızlıca başlatılabilir. Altında yatan sebeplerin tıbbi veya psikolojik olması  tanısı konularak reaksiyon alınabilir.  Bazı sorunlar bebeklikte  veya erken dönümde çözülerek beyin gelişiminin normal seyrine dönmesi mümkündür. Bazı sorunlar bebeklikte  veya erken dönümde çözülerek beyin gelişiminin normal seyrine dönmesi mümkündür.

Zihinsel gerilik tanısı alan çocuklar için bireyselleştirilmiş eğitim planları hazırlamak, onların potansiyellerini ortaya çıkararak yaşamlarında başarıya ulaşmalarına yardımcı olmak için hayati önem taşır.

Ancak, sadece BEP hazırlamak yeterli değildir. Bu çocuklar, toplumsal uyum becerileri ve sosyal hayatta başarılı olabilmeleri için özel destekler de gerektirir. Örneğin, onlara duygusal ve sosyal becerileri öğretmek için özel eğitim programları uygulanır.

Ayrıca, alternatif iletişim becerilerinin de öğretilmesi önemlidir. Örneğin, bazı çocuklar sözel iletişimde güçlük çekerken, görsel veya işitsel araçlarla iletişim kurmalarına yardımcı olacak yöntemler öğretilerek onların iletişim becerileri geliştirilebilir.

Okulda öğrenme süreci de, bu çocukların ihtiyaçlarına göre düzenlenmelidir. Öğretmenler, zihinsel gerilik tanısı alan çocuklar için özel materyaller ve yöntemler kullanarak onların öğrenme potansiyellerini maksimize edebilirler. Ayrıca, öğrencilerin kendi öğrenme tarzlarını keşfetmeleri ve öğrenme sürecinde daha aktif bir rol almaları için de fırsatlar sağlanmalıdır.

Sonuç olarak, zihinsel gerilik tanısı alan çocukların hayatları boyunca başarıya ulaşmaları için farklı gelişim alanlarında desteklenmeleri gerekmektedir. Bu desteklerin sağlanması için, birçok farklı uzmanın işbirliği yapması gerekmektedir. Bu şekilde, bu çocukların yaşamlarında umut dolu bir geleceği olacaktır.

Zeka Geriliği Belirtileri Nelerdir?

Zeka geriliği, kişinin bilişsel, davranışsal, sosyal ve pratik becerilerinde belirgin bir kısıtlılık gösterir. Bu nedenle, zeka geriliği belirtileri genellikle çocukluk döneminde fark edilir. Bazı belirtiler şunlardır:

• Konuşmada gecikme veya zayıf konuşma becerisi
• Okuma, yazma ve matematikte zayıf performans
• Anlama ve karar verme konusunda güçlükler
• Yavaş öğrenme ve öğrenmeyi sürdürme zorluğu
• Dikkat dağınıklığı veya hiperaktivite gibi davranış sorunları
• Sosyal becerilerde zayıflık, uyum sorunları veya yalnızlık hissi
• Kendini ifade etme zorluğu veya basit talimatları anlama zorluğu
• Günlük aktiviteleri gerçekleştirme veya bağımsız yaşama yeteneğinde zayıflık

Bu belirtiler tek başına tanı koymak için yeterli değildir. Zeka geriliği tanısı, genellikle bir dizi test ve değerlendirme ile yapılır.

Hafif Zeka Geriliği Belirtileri Nelerdir?

Hafif zeka geriliği, zeka geriliği spektrumunda en hafif derecedeki sınıflandırmadır. Hafif zeka geriliği olan bireyler genellikle bağımsız yaşayabilen, sosyal becerileri olan ve günlük aktiviteleri gerçekleştirebilen bireylerdir. Bazı hafif zeka geriliği belirtileri şunlardır:

• Okuma, yazma ve matematikte hafif performans düşüklüğü
• Sınırlı bellek kapasitesi veya yavaş öğrenme yeteneği
• Sınırlı dikkat süresi veya dikkat dağınıklığı
• Zayıf problem çözme becerileri veya soyut düşünme yeteneği
• Basit konularda anlama ve karar verme konusunda güçlükler
• Zayıf işitsel veya görsel hafıza
• Sosyal becerilerde hafif zayıflık veya uyum sorunları

Bu belirtiler hafif zeka geriliği olan bireyler için tipiktir, ancak her birey farklıdır ve belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

Bebeklerde Zeka Geriliği Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerde zeka geriliği belirtileri genellikle doğumdan sonraki ilk yıllarda fark edilebilir. Bunlar şunları içerebilir:

• Gülümseme, sıkıca sarılma veya benzer şekildeki sosyal tepkilerin eksikliği
• Konuşmada ve dil gelişiminde gecikme
• Dikkat süresinde azalma veya dikkat dağınıklığı
• Oyuncakları veya nesneleri keşfetmek veya manipüle etmek konusunda ilgi eksikliği
• Temel ihtiyaçlarını karşılamak için el-göz koordinasyonu kullanmada zayıflık (örneğin, bir şeyi tutmak veya bir yemeği yemeğe çalışmak)
• Ani tepki veya uyarılara tepki verme zorluğu
• Olağan davranışlara karşı aşırı hassasiyet veya tepkisizlik

Bu belirtiler bebeklerde zeka geriliğine işaret edebilir, ancak tek başına tanı koymak için yeterli değildir. Herhangi bir endişe uyandıran belirti varsa, çocuk doktoruna başvurmak önemlidir.

Yetişkinlerde Zeka Geriliği Belirtileri Nelerdir?

Yetişkinlerde zeka geriliği belirtileri, çocuklardakilerden farklıdır ve genellikle yaşa bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazı yaygın belirtiler şunları içerebilir:

• Konuşma ve dilde güçlükler
• Öğrenme güçlüğü
• Sosyal ve pratik uyumsal davranışlarda zorluklar
• Çalışma belleği ve uzun vadeli hafızada zayıflık
• Zaman ve para yönetiminde zorluklar
• Temel okuma, yazma ve matematik becerilerinde geri kalmak
• İş bulma, koruma ve ilerleme konusunda zorluklar yaşamak
• Kişisel bakım, hijyen, beslenme ve ev işleri gibi günlük yaşam becerilerinde sınırlılık
• Sorun çözme ve karar verme becerilerinde zorluklar yaşamak

Yetişkinlerde zeka geriliği belirtileri, kişinin yaşam kalitesini ve bağımsızlığını etkileyebilir. Bu nedenle, uygun destek ve tedavi almak önemlidir. Bir yetişkinin zeka geriliği şüphesi varsa, bir sağlık uzmanına veya psikoloğa danışması önerilir.

Zeka Geriliği Neden Olur?

Zeka geriliği, birçok farklı nedenle ortaya çıkabilir. Genetik faktörler, gebelikte veya doğum sırasında meydana gelen problemler, çevresel faktörler ve bazı hastalıklar zeka geriliğine neden olabilir.

Bazı örnekler:

Kalıtsal faktörler: Down sendromu, Fragile X sendromu gibi bazı genetik durumlar zeka geriliğine neden olabilir.
Gebelik ve doğumda yaşanan problemler: Annenin gebelik sırasında alkol veya uyuşturucu kullanması, enfeksiyon geçirmesi veya düşük doğum ağırlığı, erken doğum gibi faktörler bebeğin beyin gelişimini etkileyebilir ve zeka geriliğine neden olabilir.
Çevresel faktörler: Beslenme yetersizliği, yeterli uyarı ve etkileşim eksikliği, zehirli kimyasallar veya madde kullanımı gibi faktörler de zeka geriliğine yol açabilir.
Bazı hastalıklar: Yüksek ateş, beyin enfeksiyonları, beyin hasarı veya travma gibi nedenler de zeka geriliğine yol açabilir.

Zeka geriliği nedeni belirlenirse, uygun tedavi ve destek sağlanarak belirtileri hafifletmek veya yönetmek mümkün olabilir.

Umut Işığı, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi olarak konusunda uzman öğretmen, psikolog ve fizyoterapistlerimiz ile özel testler yaparak zeka geriliği tanısı konulan çocuk ve yetişkinlere yaş ve düzeylerine uygun akranları ile BEP’lere uygun bireysel ve grup eğitimi verilmektedir.