Otizim
Otizm nedir? Otizm, sosyal etkileşim, iletişim becerileri ve davranışlarında sınırlılıkların yaşandığı bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Otizm, genellikle erken çocukluk döneminde belirtiler gösterir ve yaşam boyu devam edebilir. Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olarak da adlandırılan otizm, her bireyde farklı derecelerde etkiler gösterebilir ve belirtileri değişebilir.
Otizm belirtileri arasında, sosyal etkileşimde güçlükler, tekrarlayıcı davranış ve hareketler, sözel veya sözel olmayan iletişim becerilerinde zayıflık ve sınırlılıklar, ilgi alanlarında sınırlılıklar, değişime karşı direnç, rutinler ve takıntılar, duyusal hassasiyetler vb. yer alabilir. Bazı otistik bireyler yüksek zekaya sahip olabilirken, bazıları için bilişsel ve dil gelişiminde gecikmeler yaşanabilir.
Otizmin nedeni tam olarak bilinmese de, genetik ve çevresel faktörlerin etkisi olduğu düşünülmektedir. Otizm, birçok kişi için hayat boyu devam eden bir durum olmakla birlikte, uygun destek ve eğitimle belirtilerinin hafifletilmesi veya yönetilmesi mümkündür.
Otizm ilk 3 yaş grubunda başlayan ve tüm hayatı boyunca devam eden sosyal ve iletişim yeteneklerinin olmasını engelleyen bir nörolojik gelişimsel bozukluktur. Kızlarda erkeklere göre 5 kat daha az görülmektedir.
Otizmli bireyler sosyal hayatlarında ; Arkadaşları ile ilişkilerini ilerletemezler veya çok cılız iletişim kurarlar. Ebeveyn ve arkadaşlarının yaptıkları ile görmezden gelip. Yaptıkları işleri tek başlarına yapmayı tercih edip göz teması kurmayacaklardır. İletişim konusunda ise; yaşıtları ile konuşma konusunda çok geride kalmış olabilirler ve onların oynadığı oyunlara ilgi göstermeyebilirler sohbet kurmada başarısız kalabilirler, eğer başlattı iseler de devamlılık sağlamayabilirler. Umut Işığı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi olarak otizmli çocukların özel eğitim süreçlerini en iyi şekilde yönetiyoruz.
Ayrıyeten, olağan dışı hareketler veya bazı eşyalarla devamlı olarak alışılageldik dışında hareketler yapabilirler. Ve rutinlerinin bozulmasına oldukça fazla tepki verebilirler.
Otizmli bireylerin günlük hayatta karşılaştıkları bazı problemler şunlardır:
- Beden dili kullanımlarının bir anlamı yoktur, jest ve mimikler onlar için bir anlam ifade etmez. Ve sizinkilerinin de onlar için karşılığı yoktur
- Bazı nesnelere aşırı bağlılık geliştirebilirler. Evdeki bütün bardakların toplanması veya koleksiyoner detaycılığı ile pil toplaması
- Alakasız zaman dilimlerinde gülme veya ağlama krizlerine girebilirler
- Seslere karşı aşırı hassas ve duygusuz olabilirler. Örneğin kapı zili onları rahatsız ederken yüksek sesli TV izlemek hoşlarına gidebilir
- Objelere karşı saplantılı bir bağlılık geliştirebilirler. Örneğin bir oyuncaklarını yanlarından tüm hayatı boyunca ayırmayabilirler
- Tehlikenin onlar için pek bir anlamı olmayabilir. Hızlı giden bir aracın önüne korkusuzca çıkabilir. Açık bir camdan atlama eğilimi gösterebilirler.
Otizmin sebeplerini uzmanlar hala günümüzde net olarak saptayabilmiş değil. Fakat genetik faktörler ilk sırada yer alsa da. Teknolojik radyasyona maruz kalma, hamilelik sürecinde kullanılan fosfor ve folik içerikli tedaviler ve aşılar. veya annenin hamilelikte geçirdiği kızamık gibi hastalıklar sebep olarak gösterilmiştir.
Otizm de erken teşhis, özellikle bebeklik çağında yapılan teşhis beynin en hızlı gelişim evresinde olduğu için verilen desteğe en hızlı tepki verecektir. Otistik bireylere nazaran iletişimde ve sosyal becerilerde daha iyi olacaktır.
Otizm Belirtileri Nelerdir?
Otizm spektrum bozukluğu, her bireyde farklı şekillerde belirtiler gösterebilir. Bununla birlikte, otizm belirtileri genellikle üç ana kategoriye ayrılabilir:
Sosyal etkileşim ve iletişim güçlükleri: Otistik bireyler, sosyal etkileşimde bulunmakta ve diğer insanlarla iletişim kurmakta zorlanabilir. Bu zorluklar, göz teması kurmakta, jest ve mimikleri anlamakta, beden dilini kullanmakta, diğer insanlarla etkileşimde bulunmakta ve arkadaş edinmekte yaşanabilir.
Tepelemeli davranışlar: Otistik bireyler, bazı hareketleri veya davranışları tekrarlamakta zorlanabilir. Örneğin, ellerini sallama, başını çevirme veya tekrarlayan sesler çıkarma gibi davranışlar gösterilebilir. Ayrıca, bazı otistik bireyler belirli bir rutine sıkı sıkıya bağlı kalabilirler ve değişikliklere karşı direnç gösterebilirler.
Dar ilgi alanları ve duyusal hassasiyetler: Otistik bireyler, belirli konulara ilgi gösterirken, diğer konulara ilgi göstermeyebilirler. Ayrıca, bazı otistik bireyler ses, ışık veya dokunma gibi duyusal uyarılara karşı daha hassastırlar.
Otizm belirtileri, erken çocukluk döneminde başlayabilir. Ebeveynler, çocuklarındaki belirtileri tanımlayarak, bir uzmanla görüşerek ve uygun tedavileri alarak, otizmi yönetmek için erken müdahalede bulunabilirler.
Hafif Otizm Belirtileri Nelerdir?
Hafif otizm, diğer adıyla yüksek fonksiyonlu otizm, otistik spektrum bozukluğunun (OSB) bir türüdür. Otizm, sosyal etkileşim, iletişim ve tekrarlayan davranış kalıpları gibi alanlarda zorluklarla karakterize edilen bir nörogelişimsel bozukluktur. Hafif otizm belirtileri şunları içerebilir:
Sosyal etkileşimde zorluklar: Hafif otizmi olan kişiler sosyal etkileşimlerinde zorluk yaşayabilirler. Başkalarıyla göz teması kurmakta zorlanabilirler, yüz ifadelerini ve beden dillerini anlamakta zorlanabilirler ve başkalarının duygularını anlamakta zorluk çekebilirler.
İletişim zorlukları: Hafif otizmi olan kişiler, konuşmalarında ya da iletişim kurarken anlamsız sözcükler ya da tekrarlayan cümleler kullanabilirler. Ayrıca, başkalarının konuşmalarını anlamakta da zorluk çekebilirler.
Tekrarlayan davranış kalıpları: Hafif otizmi olan kişiler, tekrarlayan hareketler veya davranışlar sergileyebilirler. Örneğin, bir nesneyi sürekli olarak elinde çevirme, rutinlerde ısrar etme veya belirli bir konuya takıntılı bir şekilde odaklanma gibi davranışlar sergileyebilirler.
Duyu hassasiyeti: Hafif otizmi olan kişiler, belirli seslere veya dokunsal uyaranlara aşırı duyarlı olabilirler. Ayrıca, belirli yiyecekler, koku veya dokunsal uyaranlar gibi belirli duyusal uyarıcılara karşı duyarlı olabilirler.
İlgi alanlarında sınırlı olma: Hafif otizmi olan kişiler, belirli konulara karşı aşırı ilgi gösterebilirler ve bu konular dışındaki diğer konulara ilgi göstermekte zorlanabilirler.
Hafif otizm belirtileri, farklı bireylerde değişebilir ve birçok hafif otizmi olan kişi, günlük hayatlarında başarılı olabilirler. Ancak, bu kişilerin sosyal ve iletişim becerileri açısından desteklenmeleri gerekebilir.
Otizm Neden Olur?
Otizmin tam nedeni henüz bilinmemekle birlikte, araştırmalar genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun otizm gelişimine katkıda bulunduğunu göstermektedir.
Genetik faktörler: Otizm, genetik mutasyonlarla ilişkili olabilir. Örneğin, tek bir genin mutasyonu nedeniyle Fragile X Sendromu gibi bazı genetik bozukluklar, otizm riskini artırabilir. Ayrıca, aile geçmişinde otizm olan çocukların, otizm geliştirme olasılıkları daha yüksek olabilir.
Çevresel faktörler: Bazı araştırmalar, prenatal veya perinatal dönemde maruz kalınan çevresel faktörlerin, otizm riskini artırdığını göstermiştir. Örneğin, annenin gebelik sırasında maruz kaldığı enfeksiyonlar, kimyasal maddeler veya ilaçlar, otizm riskini artırabilir. Bununla birlikte, bu faktörlerin otizm için kesin bir neden olduğu henüz kanıtlanmamıştır.
Beyin gelişimi: Otizm, beyin gelişimi ile ilgili sorunlarla da ilişkili olabilir. Otizmli bireylerin beyinlerinde, diğer insanlarla etkileşime girmek için kullanılan sosyal ve iletişimsel işlevlerde farklılıklar görülmüştür.
Otizmin nedeni tam olarak bilinmese de, erken teşhis ve tedavi ile otizmli bireylerin yaşamlarını kolaylaştırmak mümkündür. Erken müdahale ile, otistik bireylerin sosyal, iletişimsel ve diğer becerilerini geliştirmeleri ve yaşamlarının farklı alanlarında daha bağımsız olmaları için destek sağlanabilir.
Otizm Nasıl Anlaşılır?
Otizm, genellikle 2-3 yaşlarındaki çocuklarda fark edilmeye başlanır. Otizm tanısı için belirtilerin en az iki yaşından önce başlamış olması gerekmektedir. Otizm spektrum bozukluğu (ASD) olan çocukların belirtileri, birçok farklı faktörden etkilenebilir ve belirtiler değişkenlik gösterir. Aşağıdakiler otizm belirtilerine işaret edebilir:
Sosyal etkileşimde güçlük: Göz teması kurmada zorluk çekme, yüz ifadelerini tanıma konusunda zorluk yaşama, diğer insanlarla ilişki kurma konusunda ilgisiz görünme.
İletişim sorunları: Geç konuşma, kelime tekrarı, sosyal bağlamda kullanılmayan kelime dağarcığı, anlamsız cümleler kurma, duygu ve düşünceleri ifade etmede güçlük çekme.
Tekrarlayıcı davranışlar: Tekrarlayıcı davranışlar, ilgi alanları veya rutinlere aşırı bağlılık gösterme, objeleri düzenleme veya sıralama konusunda aşırı ilgi gösterme.
Algılamada sorunlar: Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar, duyusal uyaranlara normalden daha az veya daha fazla tepki verebilirler. Örneğin, bir çocuk aşırı yüksek seslere veya ışıklara aşırı tepki verebilir veya aşırı uyaranlardan kaçınabilir.
Bu belirtiler tek başına otizm tanısı koymak için yeterli değildir. Ancak bu belirtiler çocuğun bir uzmana gösterilmesi için yeterli sebep olabilir.